2023

rozdział w monografii naukowej

polski

PL Dla językoznawstwa dźwięk i muzyka to pojęcia, które trafiają do języka w postaci leksemów. W polu zainteresowań tej dyscypliny naukowej występuje wiele aspektów badawczych opierających się na znaczeniu (treści) i formie słów wyrażających oba pojęcia. Podstawową potrzebą w tym obszarze jest opracowanie definicji każdego z leksemów na podstawie użyć w tekstach oraz w wyniku pogłębionej refleksji badaczy. Jak można się zorientować, leksem dźwięk przysparza wielu problemów związanych z ustaleniem zakresu znaczenia słowa (definicje zbyt ogólne, definicje oparte na wiedzy naukowej) oraz z zastosowaniem języka definiowania, który może przyjąć postać hermetycznego opisu specjalistycznego lub zawierać niezrozumiałą terminologię naukową. W przypadku leksemu muzyka istnieje nierozwiązany dotąd problem rozdzielenia zakresu znaczeń muzyki i melodii, gdyż oba rzeczowniki są definiowane w słownikach języka polskiego właściwie jako synonimy. Nazwy danego wycinka rzeczywistości są różnorodne i przyjmują różne postaci gramatyczne. Językoznawstwo stara się zebrać i uporządkować wszystkie znane w danym języku słowa. Pierwszy zakres prac służy ustaleniu relacji w polu leksykalnym, by ustalić, które słowa są ogólne i nadrzędne, a które odnoszą się do bardziej szczegółowego opisu. W wyniku tego można uznać, że leksemy dźwięk i odgłos to synonimy o znaczeniu najbardziej ogólnym, którym towarzyszy słownictwo bardziej szczegółowe o różnym stopniu precyzji (brzęk – uderzenie metalu, szkła lub porcelany; gęganie – odgłos gęsi). Językoznawstwo notuje również nowe użycia metaforyczne, które w przypadku nazw dźwięków często są wykorzystywane na przenoszenie nazw pierwotnie opisujących odgłosy zwierząt na ludzi przy jednoczesnym nadaniu wartościowania negatywnego. Słowa oddające rzeczywistość przyjmują także różną postać gramatyczną, dzięki czemu przyczyniają się do precyzyjniejszego wyrażenia myśli. Wykrzykniki onomatopeiczne służą naśladowaniu dźwięków w języku, czasowniki przedstawiają sytuację ze względu na okoliczności, a rzeczowniki ujmują dźwięki jako wytwory czynności dźwiękowych. Na przykładzie kolokacji rzeczownika muzyka można zobrazować, jak w języku dochodzi do wskazania związków i relacji przywołanego pojęcia. Dzięki charakterystycznym prawo- i lewostronnym połączeniom rzeczownikowym, przymiotnikowym i czasownikowym danego leksemu przedstawionym w „Wielkim słowniku języka polskiego PWN” można potwierdzić najważniejsze elementy znaczenia i jego wykładniki. Na tej podstawie można uznać, że człowiek ujmuje muzykę jako sztukę i przestrzeń działań artystycznych. Najliczniejsze połączenia dokumentują złożoność muzyki, jej zakresy, podziały, gatunki i style, a także sposób jej wykonania, zastosowanie i przeznaczenie. Ponadto dzięki kolokacjom można śledzić wartościowanie przypisywane muzyce. Jest ono w przeważającym stopniu pozytywne, ale notuje się także przywołania negatywne. Dźwięk i muzyka to słowa, które służą do oddania wrażeń słuchowych. Razem z całym słownictwem przeznaczonym do opisu percepcji słuchowej tworzą tzw. ramę semantyczną percepcji słuchowej. Każdą ramę tworzą kategorie i podkategorie semantyczne powiązane z doświadczeniem określonego zakresu poznawczego, a wypełniają ją leksemy, które służą wyrażeniu danej kategorii. Dzięki przedstawieniu pełnej ramy percepcji słuchowej można wskazać miejsce dźwięku i muzyki w całym doświadczeniu poznawczym i w ten sposób przyczynić się do lepszego zrozumienia ich znaczenia.

157 - 168

https://bc.wydawnictwo-tygiel.pl/public/assets/944/Interdyscyplinarne%20spojrzenie%20na%20sztuk%C4%99%20i%20kultur%C4%99%20%E2%80%93%20inspiracje%20i%20badania%20..pdf

Interdyscyplinarne spojrzenie na sztukę i kulturę – inspiracje i badania

20,0